Adaptogenen zijn een speciale categorie kruiden en paddenstoelen die helpen om je lichaam en geest in balans te houden en je weerbaarheid tegen stress te verhogen.
Hun belangrijkste eigenschap is het reguleren van stress door het veranderen van de reacties van het lichaam op stressoren.
Ze hebben hierbij een directe werking op de drie primaire systemen die betrokken zijn bij het reguleren van stress. Dit zijn het endocriene systeem (hormoonstelsel), het neurologisch systeem (zenuwstelsel) en het immuunsysteem.
Adaptogenen zijn nauw betrokken bij de verschillende stressgerelateerde interacties in je lichaam en helpen om je aanpassingsvermogen op stressoren te verhogen. Hierdoor wordt o.a. de overmatige productie van stresshormonen zoals cortisol gestopt en kan het lichaam weer in balans komen en herstellen.
Hoe dit precies werkt kun je in dit artikel lezen.
Wat zijn adaptogenen?
Adaptogenen zijn medicinale paddenstoelen zoals Reishi, Chaga en Cordyceps en kruiden waaronder Ashwagandha, Rhodiola rosea en Tulsi.
Adaptogenen helpen om de activiteit van hyperfunctionerende systemen (overproductie van hormonen) te verminderen of de activiteit van hypofunctionele systemen (onderproductie van hormonen) te versterken, waardoor ze een normaliserend effect hebben.
Zo kunnen ze o.a. bijdragen aan de fysieke en mentale weerstand, ontspanning, vitaliteit, concentratie, uithoudingsvermogen, een gezond slaapritme, herstelproces na fysieke activiteiten en een gevoel van welzijn.
De meeste adaptogenen hebben daarnaast antioxiderende en ontstekingsremmende eigenschappen en bevatten belangrijke voedingsstoffen.
De geschiedenis van adaptogenen
Het gebruik van adaptogenen kent een lange geschiedenis in o.a. de Ayurveda en Traditionele Chinese Geneeskunde, inheemse stammen op het Amerikaanse continent en in Midden en Oost-Europa.
Eind jaren 40 van de vorige eeuw is een grootschalig onderzoek gestart naar adaptogenen door de Russische wetenschapper Dr. Lazarev en zijn team.
Deze werd de daaropvolgende decennia voortgezet door de wetenschapper Dr. Brekhman.
Hierbij werden meer dan 4000 planten, kruiden en paddestoelen onderzocht, waarvan een selectie tot adaptogeen werd gecategoriseerd. Deze bijzondere planten bleken extreme leefomstandigheden zoals temperaturen van -50 °C te overleven. Men begreep dat als de planten zich constant aan externe stress weten aan te passen, ze ook onze lichamen kunnen helpen om zich aan te passen aan het stressvolle moderne leven, ziektes kunnen helpen voorkomen of minimaliseren en het lichaam kunnen versterken.
In dit artikel kun je meer lezen over het werk van Dr. Lazarev en Dr. Brekhman.
De definitie van een adaptogeen
In 1968 werd door Dr. Brekhman bepaald wat adaptogenen zijn aan de hand van de volgende definities:
1. Een adaptogeen is niet giftig en veroorzaakt geen of minimale bijwerkingen op de lichamelijke of geestelijke gezondheid.
2. Een adaptogeen veroorzaakt een niet-specifieke reactie in het lichaam. Hiermee wordt bedoeld: de kracht van de weerbaarheid of het aanpassingsvermogen om het lichaam in balans te houden wanneer het wordt beïnvloed door stressoren.
3. Een adaptogeen heeft een normaliserende invloed op de fysiologie, ongeacht de richting van verandering ten opzichte van de fysiologische normen veroorzaakt door de stressor.
Simpel gezegd zijn adaptogenen niet giftig, geven ze een niet-specifieke afweerreactie op stress en hebben ze een normaliserende invloed op het lichaam.
Misschien denk je bij het lezen van ‘’niet-giftig’’ dat dit logisch is, maar veel planten, ook die gebruikt worden om reguliere geneesmiddelen van te maken, zijn in een bepaalde dosering vaak giftig.
In landen als de Verenigde Staten en Australie is het gebruik van adaptogenen al een paar jaar heel populair. In Nederland en België zijn ze nog niet zo bekend, maar steeds meer mensen zijn ze inmiddels aan het ontdekken.
Dit zijn enkele voorbeelden van adaptogenen, waar ze traditioneel voor gebruikt worden en wat ze voor je kunnen doen:
Ashwagandha
Ontspanning, hormoonbalans, gezond slaapritme, cognitieve functies, anti-aging, voortplantingsstelsel van zowel mannen als vrouwen
Maca
Fysieke en mentale energie, hormoonbalans, concentratie, uithoudingsvermogen, positieve gemoedstoestand
Reishi
Immuunsysteem, ontspanning, hormoonbalans, mentale helderheid
Tulsi | Holy Basil
Ontspanning, hormoonbalans, positieve gemoedstoestand, cognitieve functies
Shatavari
Ontspanning, hormoonbalans, anti-aging, vrouwelijk voortplantingsstelsel, lactatie
Astragalus
Energie, immuunsysteem, uithoudingsvermogen
Amla
Immuunsysteem, anti-aging, geheugen
Bronnen:
Adaptogens: Herbs for Strength, Stamina and Stress Relief, David Winston, Steven Maimes
Adaptogens in Medical Herbalism: Elite Herbs and Natural Compounds for Mastering Stress, Aging, and Chronic Disease, Donald R. Yance
A preliminary review of studies on adaptogens, Lian-ying Liao,Yi-fan He, Li Li, Hong Meng, Yin-mao Dong, Fan Yi and Pei-gen Xiao
Raadpleeg bij lichamelijke of psychische klachten altijd je arts.
De informatie die hier wordt gegeven is educatief van aard en is geen vervanging voor reguliere medische zorg in de vorm van advies, diagnose en behandeling.
Als je medicijnen gebruikt, een medische conditie hebt, borstvoeding geeft etc. overleg met je arts of je hierbij adaptogenen kunt gebruiken. Adaptogenen zijn niet geschikt voor gebruik tijdens de zwangerschap.