Tegenwoordig lijkt het wel alsof we allemaal in zekere mate te maken hebben met stress.
In het moderne, drukke leven vol met prikkels, met name in de grote stad staan we constant "aan" wat voor veel druk zorgt.
Een beetje stress is prima en in sommige gevallen zelfs goed voor je, maar als het te lang duurt en intensief is dan is dat niet fijn en kan het uiteindelijk serieuze gevolgen hebben voor je gezondheid.
Gelukkig zijn er natuurlijke manieren om je stressniveaus te verlagen en even wat extra ondersteuning te geven tijdens de overgang naar een bewustere, minder stressvolle leefstijl.
Adaptogenen kunnen je hierbij helpen. Het zijn kruiden en paddenstoelen die je lichaam en geest beter met stress laten omgaan door de manier waarop je lichaam op stress reageert te reguleren.
Ze worden veel in de Ayurveda en Traditionele Chinese geneeskunde gebruikt. Voorbeelden van adaptogenen zijn Ashwagandha, Reishi paddenstoel, Rosea rhodiola, Tulsi en Cordyceps paddenstoel.
In dit artikel vertel ik je meer over wat adaptogenen kunnen doen tegen stress, wat stress precies is en hoe ons lichaam ermee omgaat.
Hoe kunnen adaptogenen stress reguleren?
Wat is stress?
Stress is een reactie van het lichaam op waargenomen bedreigingen of uitdagingen en verstoort onze natuurlijke balans.
Hoe gevoeliger we zijn voor stress, hoe intenser ons lichaam erop zal reageren om ons tegen (potentieel) gevaar te beschermen.
Stress kan voorkomen in de vorm van:
Fysieke stress zoals een ongeluk, blessures, te hard trainen, niet genoeg bewegen en slaapgebrek.
Emotionele stress zoals verdriet, boosheid en angst.
Chemische stress zoals toxines, luchtverontreiniging, een ongezond dieet en leefstijl en medicijnen.
Wanneer het lichaam stress waarneemt, triggert dit een combinatie van fysiologische reacties van de HPA-as en de SAS-as.
HPA staat voor hypothalamus-hypofyse-bijnier (hypothalamic-pituitary-adrenal in het Engels) en SAS voor sympathische bijnier systeem.
De HPA-as is verantwoordelijk voor het reguleren van de langdurige stressreactie van het lichaam. Wanneer er een stressor wordt waargenomen, geeft de hypothalamus in de hersenen het Corticotrope Releasing Hormoon (CRH) af. Dit hormoon stimuleert vervolgens de hypofyse om adrenocorticotroop hormoon (ACTH) vrij te geven, dat naar de bijnieren reist en daar de afgifte van het stresshormoon cortisol activeert.
Cortisol helpt het lichaam om op stress te reageren door de bloedsuikerspiegel te verhogen, het immuunsysteem te onderdrukken en de bloeddruk te verhogen.
De SAS-as is verantwoordelijk voor de onmiddellijke stressrespons van het lichaam.
Wanneer er een stressor wordt waargenomen, wordt het sympathische zenuwstelsel (SNS) geactiveerd, wat leidt tot de afgifte van het hormoon adrenaline uit de bijniermerg.
Adrenaline zorgt voor een onmiddellijke toename van de hartslag, de bloeddruk en de ademhaling, waardoor het lichaam wordt voorbereid op een "vecht- of vlucht"-respons.
Zowel de HPA-as als de SAS-as zijn belangrijk voor de stressrespons van het lichaam, maar ze verschillen in hun timing en duur van de reactie.
De SAS-as produceert een onmiddellijke reactie die enkele minuten aanhoudt, terwijl de HPA-as een langzamere, meer langdurige reactie produceert die uren kan aanhouden.
Wanneer stress chronisch of langdurig wordt, kan dit negatieve effecten hebben op lichaam en geest, waaronder een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, depressie en andere gezondheidsproblemen.
Het is belangrijk om je bewust te zijn van stress en gericht aanpassingen te maken die stress verlagen d.m.v. bijvoorbeeld lichaamsbeweging, voeding, meditatie, tijd in de natuur en zonodig therapeutische behandelingen.
De drie primaire systemen die betrokken zijn bij stress
Het zenuwstelsel:
Dit systeem bestaat uit het willekeurig zenuwstelsel en het autonome zenuwstelsel. Het autonome zenuwstelsel regelt de fysiologische processen in ons lichaam en het omgaan met stress.
Het bestaat uit het sympathische zenuwstelsel (SNS) en het parasympathische zenuwstelsel (PNS).
Het SNS is verantwoordelijk voor de "vecht of vlucht" reactie op stress, terwijl het PNS verantwoordelijk is voor de ontspanningsreactie en het herstel.
Het endocriene of hormoonstelsel:
Dit systeem bestaat o.a. uit de hypothalamus-hypofyse-bijnier (HPA) as en de schildklieren en reguleert de afgifte van verschillende hormonen waaronder stresshormonen zoals cortisol en adrenaline.
Het immuunsysteem:
Dit systeem zorgt voor het goed functioneren van het lichaam. Het speelt o.a. een rol bij het reguleren van ontstekingen en de reactie van het lichaam op stress.
Chronische stress verzwakt het immuunsysteem, waardoor het lichaam vatbaarder wordt voor infecties en ziekten.
Het neuro-endocriene systeem is een samenwerking tussen het zenuwstelsel dat signalen afgeeft en het hormoonstelsel dat hierop reageert door de aanmaak van hormonen. Het is een complex netwerk van neuronen, endocriene klieren en organen die samenwerken om verschillende fysiologische processen in het lichaam te reguleren.
Het neuro-endocriene systeem speelt een belangrijke rol bij het reguleren van verschillende fysiologische processen zoals groei en ontwikkeling, voortplanting, metabolisme en het immuunsysteem.
Verstoringen in het neuro-endocriene systeem kunnen leiden tot verschillende gezondheidsproblemen zoals hormonale onevenwichtigheden, stofwisselings-stoornissen en stressgerelateerde aandoeningen.
Het lichaam reageert op stress d.m.v. het aanpassingsrespons om de homeostase, de toestand van evenwicht en stabiliteit binnen het lichaam, te herstellen.
Deze respons omvat verschillende fysiologische processen die samenwerken om normale functies te herstellen en het lichaam te beschermen tegen verdere schade.
Wanneer het lichaam stress ervaart, geeft de hypothalamus in de hersenen signalen voor de afgifte van stresshormonen zoals cortisol en adrenaline, door de bijnieren.
Stresshormonen activeren vervolgens de "vecht of vlucht" reactie van het lichaam, die het lichaam voorbereidt om op de stressor te reageren.
Deze reactie kenmerkt zich o.a. in een verhoogde hartslag, een verhoogde bloeddruk en verhoogde bloedsuikerspiegels, die het lichaam energie geven om de stressor aan te pakken.
Zodra de stressor is verdwenen, activeert het lichaam het parasympathische zenuwstelsel, dat verantwoordelijk is voor de ontspanningsreactie en het herstel van het lichaam.
Deze reactie helpt om normale functies te herstellen en het lichaam terug te brengen naar een toestand van evenwicht en stabiliteit.
De aanpassingsrespons omvat verschillende processen, waaronder het immuunsysteem dat het lichaam beschermt tegen infecties en ziekten.
De interactie tussen adaptogenen en stress
Adaptogenen zijn natuurlijke stoffen zoals kruiden en paddenstoelen die het lichaam helpen om zich aan te passen aan stress, zowel fysiek, mentaal als chemisch.
Ze ondersteunen hierbij het gehele neuro-endocriene systeem en richten zich in het bijzonder op de bijnieren.
Adaptogenen werken op de volgende manieren om de weerbaarheid tegen stress te verhogen:
Adaptogenen reguleren de HPA-as en SAS-as
Adaptogenen helpen de HPA-as en SAS-as te reguleren, die verantwoordelijk zijn voor de stressrespons van het lichaam. Wanneer het lichaam gestrest is, worden deze geactiveerd en worden stresshormonen zoals cortisol, adrenaline en noradrenaline vrijgegeven.
Adaptogenen helpen deze reactie te reguleren en de overmatige afgifte van deze hormonen te voorkomen.
Adaptogenen ondersteunen de bijnieren
De bijnieren produceren stresshormonen zoals cortisol.
Adaptogenen ondersteunen de bijnieren, helpen ze om goed te functioneren en gaan de overmatige productie van cortisol tegen.
Adaptogenen ondersteunen de aanpassingsrespons
Bij stress reageert het lichaam met de aanpassingsrespons om homeostase te bevorderen.
Adaptogenen stimuleren de aanpassingsrespons en helpen om een deel van de schade gerelateerd aan stress te minimaliseren door het stimuleren van het verdedigingsmechanisme van het lichaam.
Ze helpen hierdoor de homeostase in stand te houden gedurende stress.
Adaptogenen werken ontstekingsremmend
Chronische stress kan leiden tot ontstekingen in het lichaam, die verschillende gezondheidsproblemen kunnen veroorzaken.
Adaptogenen hebben ontstekingsremmende eigenschappen en kunnen helpen ontstekingen in het lichaam te verminderen.
Adaptogenen ondersteunen de immuunfunctie
Stress kan het immuunsysteem verzwakken, waardoor het lichaam vatbaarder wordt voor ziekten.
Adaptogenen dragen bij aan een gezonde immuunfunctie en helpen het lichaam te beschermen.
Adaptogenen reguleren verschillende systemen
Stress heeft een impact op verschillende systemen.
Adaptogenen helpen bij het reguleren van een te lage of te hoge activiteit van het centrale zenuwstelsel, bloedsuikerspiegel metabolisme, immuunsysteem en mitochondriën functies (het omzetten van energie uit voeding door cellen).
Adaptogenen kunnen je op een krachtige manier ondersteunen in je welzijn en je helpen om weerbaarder te worden tegen stress.
Hier kun je meer lezen over hoe je ze gebruikt.
Wees je er wel van bewust dat adaptogenen slechts een rol spelen binnen het grote geheel waarbinnen jouw lifestyle keuzes en de manier waarop je voor jezelf zorgt de essentie zijn.
Zorg ervoor dat de keuzes die je maakt je gelukkig en gezond maken!
Raadpleeg bij lichamelijke of psychische klachten altijd je arts.
De informatie die hier wordt gegeven is educatief van aard en is geen vervanging voor reguliere medische zorg in de vorm van advies, diagnose en behandeling.
Als je medicijnen gebruikt, een medische conditie hebt, borstvoeding geeft etc. overleg met je arts of je hierbij adaptogenen kunt gebruiken. Adaptogenen zijn niet geschikt voor gebruik tijdens de zwangerschap.
